Ervaringsdeskundigheid in het Sociaal Domein.

Inspirerende voorbeelden: de taalambassadeur

Een conferentie over armoede waar alle aanwezigen thuis een volle koelkast hebben. Een regionale bijeenkomst over voortijdig schoolverlaters waar deze jongeren wel de lunch mogen maken voor de deelnemers maar niet mogen meepraten. Een sessie over inburgeraars zonder inburgeraars.

Het zijn herkenbare situaties: zaaltjes en conferentieoorden vol professionals en bestuurders die praten over maatschappelijke opgaven. We luisteren naar sprekers, volgen workshops, en af en toe komt een ervaringsdeskundige aan het woord. Zij delen hun verhaal, ontvangen een applaus en een attentie, waarna de professionals weer onder elkaar verdergaan.

Maar kan dit niet anders? In onze artikelenreeks over ervaringskennis in het Sociaal Domein deze keer aandacht voor een inspirerend voorbeeld: de taalambassadeur.

Klachten over ingewikkelde aanvraag noodfonds energie, 'echt aanfluiting'

Wat is een taalambassadeur?

Een taalambassadeur is iemand die zelf moeite heeft gehad met lezen, schrijven en/of rekenen en daardoor ook met digitale vaardigheden. Nederland telt ruim 3 miljoen volwassenen met beperkte basisvaardigheden¹.

Taalambassadeurs hebben aan den lijve ondervonden hoe ingewikkeld het dagelijks leven kan zijn zonder deze vaardigheden. Hun ervaring maakt hen krachtige ambassadeurs.

Samenwerken met een taalambassadeur?

Regelmatig geven wij workshops over basisvaardigheden en begrijpelijke communicatie. Samenwerken met een taalambassadeur voegt daar een unieke dimensie aan toe. Waar wij theoretische kennis, kaders en oplossingen delen, laat de taalambassadeur voelen wat het betekent om met beperkte basisvaardigheden door het leven te gaan. Deze persoonlijke verhalen raken diep en zorgen voor échte bewustwording waardoor een hogere betrokkenheid en gevoel voor urgentie ontstaan.

Naast de waarde die de taalambassadeur heeft op het delen van deze individuele ervaring (zie ons eerste artikel “Van papieren werkelijkheid naar echt verschil: ervaringskennis als gamechanger”)

Digitaliserende overheid bestuurlijk blind voor ‘buitenbeentjes’

kan de taalambassadeur ook ingezet worden als praktische toepassing (het inzetten van ervaringskennis om beleid beter af te stemmen op de behoeften van inwoners), waarbij taalambassadeurs bijdragen aan inclusievere beleidsvorming en dienstverlening. Denk aan het testen van brieven, websites en regelingen, of het toetsen van nieuw beleid op effecten in de praktijk.

Waarom is dit belangrijk?

Mensen met beperkte basisvaardigheden zijn vaak afhankelijk van gemeentelijke dienstverlening:

Zij leven twee keer zo vaak onder de armoedegrens;
Ruim 50% van de mensen met financiële problemen heeft een verhoogd risico op laaggeletterdheid;
Deze groep is drie keer vaker afhankelijk van een uitkering.

Wanneer beleid en dienstverlening niet aansluiten bij deze groep, leidt dat tot uitsluiting en stress. Door samen te werken met taalambassadeurs maken we beleid inclusiever en effectiever en kunnen we niet-gebruik van regelingen terugdringen. Bovendien voorkomen we gevoelens van frustratie en vernedering en werken we samen aan een betrouwbare en toegankelijke overheid.

Een collega wilde graag interviews afnemen bij een groep inwoners met beperkte basisvaardigheden om ze te betrekken bij een nieuw beleidskader. Ze had zich vooraf niet verdiept in de doelgroep. Ze nodigde de inwoners uit bij haar op kantoor, blokte halfuurtjes voor de gesprekken in haar agenda tussen haar andere afspraken door, klapte haar laptop open en begon haar vragenlijst af te werken. De meeste inwoners sloegen dicht en gaven alleen korte antwoorden; de gesprekken leverden nauwelijks iets op

Samenwerken met taalambassadeurs: hoe pak je dat aan?

1. Onderzoek samen de meerwaarde

Betrek taalambassadeurs bij het ontwerp en de uitvoering van beleid en maak duidelijke afspraken over hun rol. Overweeg of zij in aparte teams werken of onderdeel worden van reguliere teams. Zorg voor coaching, passende betaling en arbeidsvoorwaarden

2. Laat zien wat het oplevert

Succesvolle voorbeelden vergroten het draagvlak. Deel ook geleerde lessen wanneer het minder goed gaat en werk samen aan verbeteringen.

3. Creëer goede randvoorwaarden

Zorg voor een inclusieve samenwerking. Dit vraagt flexibiliteit, geduld en regelmatig contact tussen professionals en ervaringsdeskundigen. Samenwerken met ervaringsdeskundigen vraagt echt iets anders dan samenwerken met andere professionals. Evalueer de samenwerking om deze verder te versterken.

4. Gebruik wat er al is

Wellicht is de ervaringsdeskundige dichterbij dan je denkt en kun je ervaringskennis in de eigen organisatie inzetten. Ook in gemeentelijke organisaties werken mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen.

Er zijn verschillende goede handreikingen en informatiebronnen beschikbaar. Voor de inzet van Taalambassadeurs heeft de Stichting ABC een beleidshulp ontwikkeld. Hier vind je praktische tips en informatie over het werken met taalambassadeurs voor beleidsmedewerkers en communicatieadviseurs.

Samen met een collega beleidsadviseur werk ik maandelijks met een groep van zes inwoners met beperkte taalvaardigheden. Het is een diverse groep qua leeftijd en achtergrond. We komen anderhalf uur samen en sluiten altijd af met een gezamenlijke lunch. Deze bijeenkomsten leveren waardevolle inzichten op voor ons beleid, terwijl de deelnemers zich gewaardeerd voelen, meer zelfvertrouwen krijgen en veel steun vinden in het onderlinge contact. Dankzij de hulp van het opbouwwerk konden we deze inwoners bereiken, en zij ondersteunden ons ook in de beginfase bij de begeleiding.