Vervangende toestemming

In deze casus gaat het om ouders die zijn gescheiden. Zij zijn in strijd met elkaar rondom de zorg voor de kinderen. Beide ouders hebben gezag. De moeder verdenkt de vader van schadelijk handelen naar hun kind toe. Zij wil dit aantonen door middel van een onderzoek bij een arts. Ze heeft echter de vader niet betrokken bij haar vraag aan een arts-onderzoeker. Deze arts vraagt aan het CJG om vervangende toestemming voor het uitvoeren van dit onderzoek, omdat er formeel vanuit beide gezaghebbende ouders toestemming nodig is en vader in deze casus niet op de hoogte gesteld mag worden volgens moeder.

Vraag vanuit het CJG

De gemeente vraagt aan ons of zij deze vervangende toestemming mogen geven.

Ons Advies

Vervangende toestemming kan bij de rechter worden aangevraagd. De ouder die de behandeling wil, dient dit verzoek in. Ook de zorgverlener die de behandeling uitvoert, kan dit verzoek doen. Medewerkers van het CJG kunnen dit niet namens de moeder aanvragen.

Zorgverleners kunnen zonder toestemming van beide ouders behandelen als dit ernstig nadeel voor de gezondheid van het kind voorkomt. Afhankelijk van de zorgverlener gelden specifieke wetten en richtlijnen. Voor artsen geldt de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO), en toestemming van beide ouders is nodig. Artsen kunnen, volgens de  Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG)-richtlijn, toch behandelen zonder toestemming van een ouder bij dringende gevallen. In deze casus acht de arts het onderzoek niet urgent genoeg en vraagt de gemeente om advies.

Dit gaat niet om vervangende toestemming, maar om informatieverstrekking aan de arts-onderzoeker. De beroepsvereniging van professionals in sociaal werk (BPSW) biedt jeugdhulpverleners richtlijnen voor besluitvorming zonder ouderlijke toestemming, mits ernstig nadeel wordt voorkomen.

In deze casus is de waarheid moeilijk vast te stellen door tegenstrijdige belangen van getuigen. De vermeende beschuldigingen door de moeder vormen geen direct medisch gevaar voor het kind. De huisarts is betrokken en Veilig Thuis ziet geen reden voor onderzoek op basis van huidige informatie. Het CJG moet de feiten verder onderzoeken om te bepalen of een melding bij Veilig Thuis nodig is.

De moeder moet vervangende toestemming aanvragen, aangezien de arts-onderzoeker geen zwaarwegende redenen ziet om voorbij te gaan aan de toestemming van de vader. Dit valt niet onder de jeugdwet, dus de CJG-medewerker hoeft geen afweging te maken.

Kortom, een behandeling of onderzoek kan zonder toestemming van beide ouders worden gestart, maar zorgverleners moeten zorgvuldig afwegen volgens hun richtlijnen. Ons advies is om de verantwoordelijkheid bij de moeder te laten voor het aanvragen van vervangende toestemming bij de rechtbank. Het CJG moet de veiligheid van het kind verder onderzoeken en de feiten verzamelen voor verdere stappen.