Afbeelding: Designed by Freepik.
In control op jeugdhulp: Doen wat nodig is?!
Voor iedereen die betrokken is bij de jeugdhulp is de film Alicia verplichte kost. Deze film vertelt het aangrijpende verhaal van een meisje dat opgroeit van kind tot tiener, terwijl het niet lukt om een pleeggezin voor haar te vinden. Ze verlangt naar een veilige plek om te wonen, maar heeft geen perspectief. Uiteindelijk komt ze letterlijk achter een muur te wonen.
Het verhaal van Alicia is inspiratie om jeugdhulp anders vorm te geven. Het kind staat centraal en binnen jeugdhulp geldt: doen wat nodig is! Dit betekent dat kinderen zo gewoon als mogelijk meedoen in de samenleving en zo gewoon als mogelijk de aandacht en zorg krijgen als dat nodig is.
Maar hoe verhoudt zich het doen wat nodig is tot de financiële opgave bij gemeenten? Doen we niet meer dan nodig is? Doen we de dingen wel op de juiste tijd en plek? En wie doen er dan allemaal wat? In control op jeugdhulp is een medaille met twee kanten. De ene kant gaat over inzicht in jeugdhulp, de andere over het beheersen van jeugdhulp. Beide kanten samen zorgen dat gemeenten in control zijn op jeugdhulp.
Inzicht in jeugdhulp
Inzicht in jeugdhulp wil zeggen dat het duidelijk is hoe de aantallen en kosten zich ontwikkelen. Daarbij geldt dat het jeugdstelsel complexer is dan de andere gemeentelijke taken in het sociaal domein. Naast de gemeenten zelf (wijkteams) kunnen partijen als huisartsen, kinderrechters en Gecertificeerde Instellingen zelfstandig jeugdhulp inzetten. Tel daarbij op dat er verschillende lagen in de inkoop van jeugdhulp zijn (lokaal, regionaal, bovenregionaal en landelijk) en het is duidelijk dat goed inzicht krijgen een complexe taak is.
Zicht op het jeugdhulpstelsel betekent ook inzicht. Wat doet de jeugdhulpaanbieder? Wat mag je verwachten? En welk resultaat levert de inzet op? Dat vereist transparantie over de opbouw van de kosten voor de jeugdhulp, het kunnen beoordelen of het tarief hierbij passend is en het vaststellen van het resultaat. Dit vraagt om transparantie vanuit zorgaanbieders en lef vanuit de gemeenten om te bemoeien met de bedrijfsvoering van de zorgorganisatie.
Er zijn drie vormen van informatiestromen te onderscheiden, namelijk inhoudelijke informatie, financiële informatie en cliënttevredenheid. Een goede informatievoorziening draagt er zorg voor dat deze drie stromen inzichtelijk en gecombineerd worden.
Beheersen van jeugdhulp
Onze aanpak bestaat uit twee elementen, namelijk: inzicht in jeugdhulp en vervolgens beheersing. Deze elementen gezamenlijk zorgen dat de gemeente in control is. De jeugdhulp is zo ingericht dat diverse indicatiestellers de noodzaak en inzet van zorg kunnen bepalen, maar de rekening kunnen laten doorsturen naar de gemeente. ‘Control’ zul je in deze situatie niet krijgen door klassiek vanuit hiërarchisch perspectief de beheersing in te richten.
Samenwerking
Een van de bouwstenen om grip te realiseren is versterken van de samenwerking met de huisartsen. Kun je grip krijgen op de huisarts door hem te verplichten de (zwaardere) indicaties via het wijkteam te laten lopen? Nee, de gemeente kan die verplichting niet opleggen en de huisarts zal dit nooit accepteren. Om beheersing en grip te krijgen op de toegang tot de jeugdhulp via de huisarts zul je op zoek moeten naar een andere methode. Je zult een huisarts moeten verleiden om gebruik te maken van een wijkteam in plaats van het afdwingen. De terminologie van beheersing en grip zal vertaald moeten worden naar samenwerking en het betaalbaar houden van de zorg. Als je de huisarts kunt overtuigen dat je meer kunt betekenen voor het kind dan hij kan in zijn spreekkamer en/of met een verwijzing naar jeugdhulp, kun je hem/haar verleiden om met je samen te werken.
White paper
NCOD Sociaal domein heeft een white paper opgesteld met haar visie op inzicht, beheersing in de jeugdhulp. Wij geloven in de kracht van inhoud en duurzame oplossingen. ‘In control zijn’ begint wat ons betreft daarom bij het kind en niet bij het financieel kader. Daarmee vormt het White paper een aanzet om daadwerkelijk te doen wat nodig is. Namelijk jeugdhulp zo inrichten dat het de financiële uitdagingen de baas kan, waarbij niet dat de financiële kaders leidend zijn voor de jeugdhulp. Ook gaan we in deze white paper in op het SKJ-dilemma. Wat is het en hoe ga je er mee om? Download de Whitepaper: In control op jeugdzorg
Over de auteurs
Joris Bakker, Lennart Amersfoort en Pim de Glas werken als adviseur bij NCOD Sociaal Domein. Zij ondersteunen en adviseren diverse gemeenten bij de inrichting, beleidsontwikkeling en bedrijfsvoering van het sociaal domein.
